文章详情：

**Phụ lục: Ma Cao Thứ 13**

**1. Giới thiệu**

Ma Cao Thứ 13 là một phương ngữ tiếng Quảng Đông riêng biệt được nói ở Ma Cao và một số khu vực lân cận ở Trung Quốc. Mặc dù là một phương ngữ miền nam, nhưng Ma Cao Thứ 13 lại có nhiều điểm tương đồng với tiếng Quảng Đông chuẩn, vốn là một phương ngữ miền đông. Điều này là do sự ảnh hưởng của tiếng Bồ Đào Nha trong lịch sử và sự gần gũi địa lý của Ma Cao với Hồng Kông, nơi tiếng Quảng Đông chuẩn được sử dụng rộng rãi.

**2. Nguồn gốc và phát triển**

Ma Cao Thứ 13 bắt nguồn từ tiếng Quảng Đông Trung Bộ, được những người nhập cư từ tỉnh Quảng Đông đưa đến Ma Cao vào thế kỷ 16. Sau khi Ma Cao trở thành thuộc địa của Bồ Đào Nha, tiếng Bồ Đào Nha cũng bắt đầu ảnh hưởng đến ngôn ngữ địa phương. Nhiều từ mượn tiếng Bồ Đào Nha được du nhập vào Ma Cao Thứ 13, đặc biệt là các thuật ngữ liên quan đến văn hóa và hành chính.

**3. Các đặc điểm đặc biệt**

Ma Cao Thứ 13 có một số đặc điểm đặc biệt phân biệt nó với các phương ngữ tiếng Quảng Đông khác:

* **Giọng điệu:** Ma Cao Thứ 13 có hệ thống thanh điệu chín âm, trong khi tiếng Quảng Đông chuẩn chỉ có sáu âm. Ba âm bổ sung là âm cao nâng, âm cao giảm và âm thấp nâng.

* **Từ vựng:** Ma Cao Thứ 13 có một lượng đáng kể các từ mượn tiếng Bồ Đào Nha, chẳng hạn như "macaco" (con khỉ) và "pastelaria" (tiệm bánh ngọt). Nó cũng có một số từ vựng độc đáo không được tìm thấy ở các phương ngữ tiếng Quảng Đông khác, chẳng hạn như "chanchona" (mùi hôi) và "chilo" (tiền).

* **Ngữ pháp:** Ma Cao Thứ 13 có một số cấu trúc ngữ pháp riêng biệt, chẳng hạn như sử dụng trợ từ "de" (của) để đánh dấu sở hữu và trợ từ "la" (là) để nhấn mạnh chủ ngữ.

**4. Tình trạng hiện tại**

Ma Cao Thứ 13 hiện là một ngôn ngữ dân tộc học bị đe dọa và chỉ còn được nói bởi một số ít người bản ngữ lớn tuổi. Sự phổ biến của tiếng Quảng Đông chuẩn và tiếng Anh đã dẫn đến sự suy giảm của Ma Cao Thứ 13. Tuy nhiên, những nỗ lực đang được thực hiện để bảo tồn và phục hồi ngôn ngữ này.

**5. Các nỗ lực bảo tồn**

Có một số sáng kiến đang diễn ra nhằm bảo tồn Ma Cao Thứ 13:

* **Giáo dục:** Ma Cao Thứ 13 hiện được giảng dạy như một môn học tùy chọn ở một số trường tiểu học và trung học ở Ma Cao.

* **Phát thanh và truyền hình:** Có một số chương trình phát thanh và truyền hình sử dụng Ma Cao Thứ 13.

* **Xuất bản:** Một số ấn phẩm, bao gồm sách giáo khoa và tiểu thuyết, đã được xuất bản bằng Ma Cao Thứ 13.

* **Tổ chức phi chính phủ:** Một số tổ chức phi chính phủ, chẳng hạn như Hiệp hội Ma Cao Thứ 13, đang hoạt động để bảo tồn và thúc đẩy ngôn ngữ này.

**6. Kết luận**

Ma Cao Thứ 13 là một phương ngữ tiếng Quảng Đông độc đáo và hấp dẫn, đã phát triển qua nhiều thế kỷ dưới sự ảnh hưởng của tiếng Bồ Đào Nha và tiếng Quảng Đông chuẩn. Mặc dù ngôn ngữ này hiện đang bị đe dọa tuyệt chủng, nhưng những nỗ lực bảo tồn đang diễn ra nhằm đảm bảo di sản văn hóa quý giá này được truyền lại cho các thế hệ tương lai.